تبیین مفهوم خشونت:
خشونت چیست؟ اگر آزارندگی را مبنای تعریف خشونت بگیریم رفتارهایی را که به عاملی آزاردهنده و رنجزا تبدیل شوند، رفتارهای خشن می‌گوییم. مفهوم خشونت یا خشن بودن از بعد فیزیکی تقریباً با زبری و ناهمواری هممعنی است، مثلاً اگر لباس خشنی را بپوشیم، آن لباس تن ما را می‌آزارد و ناراحت می‌کند. بعضاً برخی افراد برای تحمل ریاضت معنوی از لباس‌های خشن استفاده میکرده‌اند و زیر لباس نرم و ملایم لباس سفت و خشنی می‌پوشیدند که این مفهوم خشونت است که با زبری، آزارندگی و ناهمواری همراه است.
حال اگر بخواهیم این مفهوم را در مورد رفتار انسانی به کار ببریم چه معنایی پیدا می‌کند؟ هر رفتاری که نسبت به دیگری انجام میشود بر روی طیفی از نرمی تا خشونت در نوسان هست. ملاک نرمی رفتار این است که رفتاری که انجام می‌دهیم مورد قبول طبع و طبیعت افراد باشد و ملاک خشونت این است که او را آزار بدهد و به رنج بیاندازد. برای مثال یک رفتار تنبیهی مثل پیچاندن گوش فرزندمان برای او آزارنده، رنج‌آور و زننده است ولی وقتی نوازشش کنیم رفتاری نرم، ملایم و با لطافت است. پس هر رفتاری که (رفتار شامل گفتار، عمل و زبان بدن میشود،) موجب آزار و ناراحتی بالقوۀ دیگری شود، رفتار خشونت‌آمیز است.
ناراحتی بالقوه یعنی ممکن است فرد در لحظه اعمال خشونت ناراحت نشود ولی در آینده موجبات ناراحتی او را فراهم کند. به این ترتیب ممکن است رفتار امروز ما برای کودک ملاطفت‌آمیز باشد ولی برای آینده او خشونت‌آمیز تلقی شود که باید این نوع رفتار را در دسته رفتارهای خشن جای دهیم. مثلاً اگر به کودکمان هیچ مسئولیتی ندهیم، ممکن است در حال‌حاضر رضایت او را به دنبال داشته باشد ولی در آینده به فردی بی‌کفایت تبدیل شود که همین برای او مشکل‌ساز خواهد شد. رفتار غیرمسئولیت‌جویانه والدین امروز در خانه و مدرسه و تربیت فردی بی‌کفایت، رنج ماندگاری را در آیندۀ او ایجاد خواهد کرد. این مطلب را خداوند خطاب به پیامبر می‌فرماید: «فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو كُنتَ فَظًّا غَليظَ القَلبِ لَانفَضّوا مِن حَولِكَ فَاعفُ عَنهُم و َاستَغفِر لَهُم وَ شاوِرهُم فِي الأَمرِ فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُتَوَكِّلينَ.» این آیه بیان می‌کند که تو ای پیامبر با رحمت الهی نسبت به مردم نرم شدی و اگر تندخو و خشن بودی آن‌ها از دور تو پراکنده می‌شدند. «فظًّا و غلیظ قلب» مقابل لیِّن بودن است و تبلیغ و تربیت الهی و دینی برآمده از سنت نبوی یک تربیت لین است که خشن و آزاردهنده نیست و به گونه‌ای عمل می‌کند که قلب متربیان را به سمت خودش می‌کشد پس باید خالی از خشونت، آزارندگی و رنجدادن بیهوده باشد.
مصادیق خشونت در تربیت امروز شامل پرخاشگری و عصبانیت، کنترلگری، تحقیر و تحمیل می باشد. زمانی که رفتارهای خشن مثل تحمیل، کنترلگری، تحقیرها و پرخاشگری در درون فرد استمرار پیدا می‌کند در درجه اول مقاومت و در درجه دوم لجاجت ایجاد می‌کند.
این متن طی مصاحبه‌ای با دکتر علی اصغر احمدی دکتری روانشناس مشاور سابق وزیر آموزش و پرورش و استادیار دانشگاه تهران در مجله مدرسه ما به چاپ رسیده برای مطالعه کامل این بخش به سایت موسسه جوادالائمه مراجعه فرمایید.